Sovyet Sineması Seçkisi I

Bir Yılın Dokuz Günü

Sosyalizmin yurdundan öyküler
Sovyet İnsanı

1917 Ekim Devrimi’nin bu yılki yıldönümünde, NHKM olarak, pek bilinmeyen bir sinemaya yer açmak istedik: Sovyet sinemasına…
Sovyet sineması bir açıdan herkesin aşina olduğu, çok sözü edilen bir sinema. Başka bir açıdan ise, çok sınırlı örnekle temsil edilen ve pek bilinmeyen bir sinema. Önemli bir miras ve üretim var oysa.

Bu program, filmleriyle görece daha çok tanınan kurucu kuşak Sovyet sinemacıların eserlerinin dışına çıkmayı hedefliyor. Yaptığımız seçki ise NHKM’nin özgün çevirileriyle Türkiye’de izleyicinin ilk kez buluşacağı filmler. Bu filmler aynı zamanda sinemaseverlerin, devrim sonrası için üç, beş filme, 2. Savaş sonrası Sovyet sineması için ise model olarak Tarkovskiy’e ve diğer anti-sovyet yönetmenlere mahkûm edilmesine bir itiraz niteliği de taşıyor. Sovyet sineması, sadece SSCB düşmanı sinemacılar, küfür estetleri yetiştirmemişti elbette!

Bu filmleri bir araya getirirken, dikkat çekmek istediğimiz bir üretim bütünlüğü var aslında:

Nazi işgalinin geri püskürtülmesiyle 1945’te zaferle çıkılan Anayurt Savunması’nın ardından yaralarını büyük ölçüde sarmış olan Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, 1960’lara gelindiğinde Soğuk Savaş’ın damga vurduğu bir dünyada kendisine yeniden bir yol tarif etmenin eşiğindeydi artık: Faşizmin ezilişinin ardından nereye doğru ve nasıl yürünecek?
Bu sorgulamanın hem toplumsal – insani hem politik – kültürel – ideolojik hem de endüstriyel – teknolojik düzlemlere uzanan pek çok boyutu bulunuyor elbette. Seçkimize aldığımız filmlerle yapmak istediğimiz işte bu sorgulamanın çeşitli boyutlarını ortaya koymak. Filmlerin her biri, tasarlanıp çekildikleri dönemde Sovyet toplumunu çeşitli yönleriyle tartışmaya soyunmuş filmler aslında.
Bugünden geriye doğru baktığımızda, filmlerin açmaya çalıştığı tartışmaların güçlenmediğini ve bahsettiğimiz sorgulamanın cılız kalmış olduğunu görebiliyoruz. Tam da bu nedenle seçtiğimiz filmler aslında SSCB’nin son otuz yılına dönük çok ilginç tanıklıklar anlamına da geliyor. İzleyicilerimize, filmler boyunca tanıklık edecekleri yaşam standartlarına ve toplumsal kültüre özellikle dikkat etmelerini öneriyoruz.
NHKM’de Sovyet sinemasından özel seçkiler paylaşmaya, önümüzdeki aylarda da devam edeceğiz.
—————————————————————————————-
Hem bilim kavrayışı hem de gündelik yaşamın örgütlenişi düzeyinde çarpıtmalarla kurulu ve Çernobil kazasını işleyen o dizinin karşısına, gösterime girdiği dönemde SSCB’de büyük ses getirmiş bir filmi getiriyoruz. Bu ilginç film, “Sıradan Faşizm” belgeseliyle tüm dünyada haklı bir saygınlık kazanan önemli Sovyet yönetmeni M. Romm’un kurmaca/oyunculu film alanındaki önemli filmlerinden de biri.

Biri teorik fizik alanında diğeri ise bir nükleer santraldeki bir araştırmada görev alan tutkulu iki genç nükleer fizikçi arkadaş bu yeni araştırma alanlarında heyecanla çalışıp üretiyorlar. Genç fizikçilerden Gusev’in hocası santraldaki deneyler sırasında yoğun radyasyona maruz kalınca, sorumluluk Gusev’e geçiyor. Kişisel yaşamında da çalıştığı alanda da arkadaşı Ilya ile yolları kesişen Gusev, yürüttüğü çalışmadan sonuç alabilecek mi?
Film bu araştırma ve deney sürecini işlerken diğer taraftan da Sovyet toplumunda bilim nasıl bir anlam ve değer taşıdığını sergiliyor ve çok önemli sorular da ortaya atıyor: Geleceğe umutla bakmak için Sovyet toplumuna bilim yetecek mi? Nükleer enerji ağır bir savaştan, yıkımdan çıkmış bir ülke için ne ifade ediyordu? Sovyetler Birliği’nin temsil ettiği sosyalizmin geleceği açısından ilerleme, gelişme, ne anlama geliyordu? Sovyetler Birliği’nin bir atılımı örgütleyecek insan kaynağı var mıydı? Yaşamı sevmek, yüceltmek, nasıl bir irade ister?

Yönetmen: Mihail Romm, SSCB, 1962
Oyuncular: Aleksey Batalov, Innokentiy Smoktunovskiy, Tatyana Lavrova, Nikolai Plotnikov
Orijinal Adı: Devyat Dney Odnogo Goda

Biletler NHKM Gişe’de.