İstanbul’un en önemli kültür varlıklarından biri olan Ayasofya, Bizans imparatoru Iustinianos tarafından 537 yılında kentin katedral kilisesi olarak inşa ettirilmiştir. Bugün gördüğümüz yapı, daha önce inşa edilmiş olan ilk iki Ayasofya kilisesi kentte çıkan ayaklanmalarda yakılarak harap edilmiş olduğundan, üçüncü yapıdır. Ayasofya çok özel bir yapıdır: Mimari olarak bir gelişim çizgisi üzerinde yer alan örneklerden biri değildir; öncesinde ve sonrasında eşi olamayan bir prestij yapısı olarak, çağının teknik ve mali olanakları zorlanarak inşa edilmiştir. İmparator Iustinianos’un antik Roma İmparatorluğu’nun bütün topraklarını Hristiyan bir imparatorluk altında yeniden birleştirme vizyonunun mimarlık alanındaki yansımasıdır. Pagan Roma’da Pantheon varsa, Hristiyan ‘Yeni Roma’da da onunla eşdeğer bir sembol yapı olmalıydı. Büyük bir kubbenin örttüğü alışılmadık genişlikteki bir iç mekân, yapıldığı günden bu yana bütün ziyaretçileri etkilemiş, imparatorluğun gücünü gösteren bir yapı olmuştur. 916 yıl Konstantinopolis’in baş kilisesi olarak hizmet eden yapı, 1453 yılında camiye dönüştürülmüş, 1935 yılında ise en uygun işlevine kavuşturulmuş, evrensel kültür mirasının bir parçası olan yapı müze olarak tüm insanlığın hizmetine açılmıştır. Bu önemli kültür varlığı ne yazık ki son yıllarda gerici-dinci politikacılar tarafından istismar edilmekte, özellikle seçimler öncesinde tekrar cami olarak ibadete açılacağı propagandası yapılmaktadır.

Konuşmacı: Prof. Dr. Engin Akyürek